تعریف توریسم درمانی، که اغلب به عنوان گردشگری پزشکی یا گردشگری سلامت نیز خوانده می شود، توصیفی از سفر به کشوری دیگر برای مقاصد درمانی میباشد. صنعت توریسم درمانی در واقع یکی از سریعترین روشهای در حال رشد در پزشکی و نواحی مختلف جهان است. حداقل پنجاه کشور وجود دارند که ادعا کرده اند که گردشگری پزشکی بخشی از صنعت ملی آنها است و تعداد فزاینده ای از کشورها به طور فعال خدمات خود را تبلیغ می کنند و تلاش می کنند تا به عنوان یک مقصد پزشکی، درخواستهای خود را افزایش دهند.
هند، پاناما، برزیل، کاستاریکا و مالزی نماینده برخی از مهمترین و محبوب ترین مقصد گردشگری سلامت هستند، در حالی که سایر کشورها مانند اردن و جامائیکا به دنبال جذب جمعیت جدیدی از گردشگران پزشکی هستند و توسعه صنعت در کشور خود را دنبال می دهند. کشور ایران نیز یکی از کشورهایی است که در چند سال اخیر پیشرفت بسزایی در زمینهی صنعت توریسم درمانی داشته و بخشی از بودجهی خود را به پیشرفت این صنعت و بهبود خدمات در این زمینه اختصاص داده است.
توریسم درمانی، به عنوان یک صنعت با رشد سریع، شاخه ای از گردشگری سلامت است که به بیماران این فرصت را می دهد که برای دنبال کردن مراقبت های پزشکی به خارج از کشور سفر کنند. اینگونه خدمات شامل درمان های اختیاری، اقدامات درمانی ضروری و خاص، جراحی های اساسی / جزئی و حتی بررسی های معمول است. در حالی که صنعت توریسم درمانی مزایای بسیار خوبی دارد و هر سال تعداد بیشتری از مصرف کنندگان را به خود جلب می کند، همچنین هشدارهای مداوم وجود دارد و نگرانی وجود دارند که مردم باید از آن آگاه باشند. مانند هر نوع روش درمانی دیگر، تحقیق در مورد خدمات قبل از انجام و احتیاط در رابطه با هزینه یا معالجه بسیار مهم است.
صنعت توریسم درمانی نقش مهمی در درآمد ملی کشورهای زیادی دارد. این صنعت هر سال حدود 100 میلیارد دلار برای دولت ها درآمد دارد. توریسم درمانی در ایران به میزان قابل توجهی پیشرفت کرده است لیکن در سطح جهانی همچنان در ردههای اولیهی خود قرار دارد. وزارت بهداشت ایران در سال 2003 توریسم درمانی را در ایران به رسمیت شناخت و در نهایت صنعت توریسم درمانی در ایران در سال 2004 توسط مزرات دفاع کشوربه عنوان یک صنعت مستقل معرفی شد.
هزینه های بالای درمان خصوصی و سیستم های بهداشتی با کیفیت پایین در بسیاری از کشورهای منطقه به معنای تقاضا برای خدمات پزشکی در ایران است. کسانی که از کشورهای اسلامی به ویژه در ایران احساس راحتی بیشتری می کنند نسبت به برخی از کشورهای عربی یا آسیایی که خدمات مشابهی ارائه می دهند بیشتربه توریسم درمانی ایران جذب می شوند.
نزدیکی جغرافیایی، چشمه های معدنی بیشمار سرد و گرم در مناطق مختلف کشور و همچنین خدمات بهداشتی کم هزینه و با کیفیت بالا در زمینه های باروری، درمان سلول های بنیادی، دیالیز، جراحیهای قلب، جراحیهای زیبایی و جراحی چشم از جمله خدماتی است که در صنعت توریسم درمانی ایران ارائه میشود.
بیشتر بدانید : دغدغه اصلی بیماران قبل از سفر به ایران
مزایای انتخاب ایران به عنوان یک مقصد گردشگری پزشکی به شرح زیر است:
گردشگری سلامت در ایران علاوه بر مزایایی که دارد، دارای معایبی نیز میباشد که در واقع از معایب کلی گردشگری سلامت در جهان میباشد و برای بیماران نگرانیهایی بوجود میآورد، معایب گردشگری سلامت شامل موارد زیر میباشد:
بیشتر بدانید : درباره پلتفرم ایرانیان سرجری
بسیاری از کشورها هستند که با کمترین هزینه، خدمات درمانی گسترده ای را ارائه داده و بار مالی و زمان انتظار را برای بیماران کاهش می دهند. همهی این موارد و امکانات و خدماتی دیگر باعث شده است که تعدادی از کشورها در زمینهی صنعت توریسم درمانی بهترین خدمات را ارائه داده و پیشرفت زیادی در صنعت توریسم درمانی داشته باشند. در ادامهی مطلب به نقاط قوت ده کشور برتر در صنعت توریسم درمانی اشاره میکنیم که از مزیتهای خدمات توریسم درمانی در این کشورها بوده و باعث پیشرفت صنعت توریسم درمانی در آنها شده است.
10 کشور برتر که بیشترین بازدید گردشگران سلامت را برای بیمارستان های معتبر خود، کیفیت درمانی و خدمات درمانی مقرون به صرفه دارند، عبارتند از:
این کشورها موفق شدهاند که در كنار كاهش هزينه هاي درمان، بیمارستانهای خود را در دستيابي و تعهد به مراقبت هاي بهداشتي با كيفيت مجهز کردهاند. این امر به دلیل مهارت بالایی با پزشکان متخصص بین المللی و کادر پزشکی مجرب و همچنین زیرساخت ها و امکانات پزشکی عالی است. برخی از ویژگی های این کشورها امکان انجام جراحی روتین، امکانات و خدمات درمانی با قیمت مناسب، راحتی و رضایت بیماران می باشد.
بر اساس آخرین اطلاعات بدست آمده در سال 2020، کشور تایلند به عنوان یکی از بهترین مناطق توریسم درمانی معرفی شده است که یکی از دلایل آن تعدد بیمارستانهای مجهز و معتبردر این کشور و سهولت در اخذ ویزا برای اتباع خارجی میباشد. کشور تایلند به داشتن بزرگترین بیمارستان خصوصی آسیا و همچنین داشتن اولین بیمارستان آسیایی که دارای گواهینامه ی ISO 9001 و اعتبارنامه JCI است افتخار می کند. علاوه بر این صنعت توریسم درمانی در تایلند به عنوان یک صنعت مستقل و مهم مورد توجه قرار دارد و برای پیشرفت روزافزون آن برنامه ریزیهای منسجم صورت میگیرد.
در سالهای اخیر، هند به یک مقصد برتر برای سفر به مقصد پزشکی و برای استفاده از خدمات درمانی تبدیل شده است، زیرا طیف وسیعی از عواملی که تعیین کننده کیفیت کلی مراقبت است، در گردشگری سلامت هند وجود دارد.
طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، برزیل بهترین سیستم مراقبت های بهداشتی را در آمریکای لاتین دارد. برزیل به دلیل دارا بودن یک صنعت بهداشت و درمان اختصاصی که بهترین نوع از این صنعت است و همچنین با در اختیار داشتن مراکز جراحی زیبایی و پلاستیک که خدمات جراحی زیبایی و پلاستیک بالایی را با نرخ مناسب ارائه میدهد، به یکی از برترین مقاصد توریسم درمانی در جهان تبدیل شده است.
سنگاپور به دلیل امکانات بسیار پیشرفتهی پزشکی به یکی از قطبهای برتر توریسم درمانی در آسیا تبدیل شده است. بیمارستانهای خصوصی سنگاپور با دارا بودن هزینه های مراقبت های بهداشتی نسبتاً پایین، فن آوری پزشکی مدرن و پزشکان بسیار مجرب، خدمات درمانی فوق العاده ای ارائه می دهند. علاوه بر این سنگاپور دارای مرامز خدمات بین المللی بیمار است که مانند آژانسهای مسافرتی پزشکی فعالیت میکنند و پیشروی کار گردشگران توریسم درمانی را تسهیل میکنند.
مالزی به دلیل اینکه دارای جمعیت زیادی از افراد انگلیسی زبان است بسیاری از آمریکا را برای پیگیری درمان به خود جذب میکند. بیمارستانهای کشور مالزی در معالجهی سوختگی مشهور هستند. علاوه بر این با توجه به اقداماتی که دولت مالزی برای تقویت صنعت توریسم درمانی در این کشور انجام داده است این کشور به سرعت در حال تبدیل شدن به یک رقیب قوی در بخش بهداشت و توریسم درمانی میباشد.
تنوع خدمات درمانی ترکیه باعث ایجاد نقطهای مثبت برای جذب گردشگران و بازنشستگان بین المللی سلامت شده است.
کشور مکزیک یه دلیل نزدیک بودن به ایالات متحده و درمانهای مقرون به صرفه از محبوبیت بالایی در توریسم درمانی برخوردار است. مکزیک با داشتن امکانات پیشرفته و قابل مقایسه با بیمارستان های آمریکا، به یکی از مقاصد برتر برای گردشگران پزشکی ایالات متحده تبدیل شده است. براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی سیستم بهداشت و درمان مکزیک در رتبه 61 جهان قرار دارد.
کرهی جنوبی در صنعت توریسم درمانی پیشرفت قابل ملاحظهای داشته است، این امر تحت تااثیر عوامل مختلفی است که عبارتند از: صرفه جویی در هزینه، گزینههای پیشرفتهی درمانی، کیفیت بالای خدمات پزشکی، صلاحیت بالای پزشکان و انجام آزمایشهای بالینی. در سال 2018 کره جنوبی با توجه به میزان آزمایشات بالینی ارائه شده در رتبه ششم کشور جهان قرار گرفت. این کشور یکی از بزرگترین قطبهای تحقیقاتی برای شرکتهایی است که با داروسازی و بیوتکنولوژی ، تجهیزات پزشکی سروکار دارند. بنابراین، بیمار می تواند به همه نوآوری ها در درمان راحت تر دسترسی داشته باشد .
در آخرین گزارش توسط “مجله مسافرتی بین المللی پزشکی (IMTJ) سفرهای پزشکی منطقه ای داخلی در کیفیت خدمات سهم بیشتری را به خود اختصاص می دهد و گردشگران پزشکی دیگر به دنبال ارزان ترین مقصد نیستند. با این حال ، “سهولت و مقرون به صرفه بودن سفرهای بین المللی” علاوه بر پیشرفت های تکنولوژی و استانداردهای مراقبت، همچنان یکی از عوامل اصلی جذب مسافر پزشکی است.
یک راه حل جامع مدیریتی در بخش گردشگری پزشکی ایران لازم است که در آن می توان برنامه استراتژیک را برای توسعه پیشنهاد کرد. در کشور ایران چندین سازمان در زمینه گردشگری پزشکی فعال هستند و آنچه بسیار مورد نیاز است طراحی سیستم هماهنگی بین این بخش ها است. به منظور کنترل فعالیت های غیرقانونی برخی افراد و سازمان ها (به ویژه کارگزاران) ، طراحی یک سرویس متمرکز می تواند به طور بالقوه بسیاری از کمبودها را برطرف کند.
به دلیل اینکه هنوز در ایران مدیریتی جامع در ارتباط با توسعه و هماهنگی بین بخشهای مرتبط با توریسم درمانی وجود ندارد کشور ایران در این زمینه در مقیاس جهانی هنوز به اعتبار مورد نظر دست پیدا نکرده است. علاوه بر این حتی اگر یک سیستم مدیریتی متمرکز (سیاست) ذکر شده باشد ، اهمیت داشتن برنامه ریزی کلان توسط محققان در ایران مورد توجه قرار گرفته نشده است. از آنجا که پیشرفت در صنعت توریسم درمانی به توسعه منتهی می شود بسیار مهم است. در بسیاری از تحقیقات ، استراتژی های محلی مبتنی بر استان ارائه شده است که در بعضی موارد مفید به نظر می رسد و می تواند به مدیران کمک کند، اما در برخی مقالات راه حل ها به صورت کاملاً کلی ارائه شده و به نوعی تکثیر چالش های آشنا در موارد قبلی است.
یکی از چالشهای دیگر این است که تصویر ایران در رسانه های جمعی به اندازه کافی قابل قبول نیست تا بتواند گردشگران را به بازدید از ایران جذب کند، و این ممکن است به دلیل نبود محتوای مناسب در وب سایت های بیمارستان ها باشد و محققان خواستار یک برنامه تبلیغاتی منظم هستند. آموزش و داشتن پزشکان متخصص در امر مراقبت های بهداشتی موضوعی است که در بسیاری از تحقیقات به آن اشاره شده است.
با وجود توسعه چشمگیر و رشد صنعت توریسم درمانی در جهان، مکانیسم گردشگری پزشکی در ایران کم میباشد. ایران به دلیل انجام معالجه در طول سفر، به ویژه سفرهای خانوادگی از کشورهای خلیج فارس به شیراز و مشهد، که از شهرهای محبوب در ایران میباشند، در زمینهی توریسم درمانی فعال میباشد. اما، براساس گزارش MTI (شاخص گردشگری پزشکی)، ایران جزء 30 کشور مقصد مورد ارزیابی در سال 2016 نبوده است. در بین اطلاعات و ارقام بسیار متنوع، زمانی، ایران از نظر ارزش در جهانگردی پزشکی ، توسط IMTJ به عنوان دهمین کشور برتر گزارش شده است.
ایران به عنوان برترین مقصد گردشگری خاورمیانه در دوره زمانی 1967-1977 شمرده شد. تحولات سیاسی در سالهای بعد ، جهانگردی بین المللی به داخل ایران را تحت تأثیر قرار داد ، و این توازن از منابع غربی به سمت جهانگردی عمدتاً مذهبی از دیگر کشورهای مسلمان تغییر یافته است . تصویر شماره 2 میزان سرمایه گذاری در جهان برای گردشگری توسط سه کشور منطقه را نشان می دهد ، که نشان دهنده سرمایه گذاری ایران به عنوان ، نسبتاً ناچیز است. دو چالش اساسی وجود دارد که بخش صنعت گردشگری پزشکی را نیز تحت تأثیر قرار می دهد: «تصویر منفی ایران در غرب و کمبود منابع برای مقابله با این گفتمان منفی».
بیشتر بدانید : گردشگری سلامت در ایران
در عین حال ، چندین مزیت رقابتی برای توریسم درمانی ایران ذکر شده است ، از منابع ارزشمند پزشکی ، زیرساختها و مهارتهای پزشکی گرفته تا شباهت های فرهنگی و اجتماعی با کشورهای مرزی ، علاوه بر “عوامل مبتنی بر دین” و همچنین موارد قابل توجهی دیگر، تعداد ایرانیانی که در کشورهای خارجی زندگی می کنند و ترجیح می دهند برای معالجه به (کشور جهانگرد) به کشور مبداء خود سفر کنند، قابل توجه میباشد.
پیش بینی شده است که با چشم انداز سال 1400 (2021) ، 550000 بیمار خارجی از ایران بازدید کنند و منجر به درآمد 2750000 دلاری و ایجاد 392857 فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم شود. با این حال، موانع مختلفی برای رسیدن به نقاط ادعا شده وجود دارد. تحقیقات در مورد اطلاعات و مکانیسم های واقعی محدود میباشد و بر اساس عقاید قبلی در عرصه گردشگری پزشکی صورت گرفته است و همین امر باعث میشود ارائه سیاست و برنامه ریزی جدید مطابق با تغییرات جدید امکان پذیر و کارآمد نباشد، مگر اینکه یک تحقیق جامع ارائه شود.
در یک سرمقاله در ژورنال مسافرتی بین المللی پزشکی ، که در تاریخ 9 دسامبر به صورت آنلاین منتشر شد، چالش های پیش روی گردشگری پزشکی به تدریج در حال ظهور ایران مورد بحث قرار می گیرد. آنچه در زیر می خوانید گزیده هایی از مقاله است.
هنگامی که توافق هسته ای برجسته با غرب به پایان برسد و تحریم های بین المللی را از بین ببرد ، ایران می تواند گام های بلندی را برای تبدیل شدن به یک مقصد گردشگری پزشکی برداشته شود. مراقبت های بهداشتی کم هزینه و با کیفیت بالا از قبل پذیرای گردشگران پزشکی از کشورهای همسایه است. با این حال ، به دلیل تنش های سیاسی در منطقه ، غول گردشگران غربی همچنان دیده می شود.
با وجود تمام معایب و کاستیهایی که در سیستم صنعت توریسم درمانی در ایران وجود دارد، در چند سال اخیر برای ارتقای کیفیت و خدمات در این صنعت تلاش شده است. شورای راهبردی گردشگری سلامت ایران مقررات و آیین نامه هایی را برای مراکز خدمات بهداشتی درمانی توریستی تهیه کرده است. آن دسته از بیمارستان ها و کلینیک هایی که می خواهند خدمات گردشگری سلامت را به خارجی ها ارائه دهند ، نیاز به مجوز از وزارت بهداشت و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران دارند.
اکنون دولت آموزش خدمات بهداشتی را به كارمندان آژانس های جهانگردی ارائه می دهد و بیمارستان ها را به افتتاح بخش ها و مراكز بین المللی بیمار تشویق می كند. بیمارستان های ایران با مجوز گردشگری پزشکی از وزارت بهداشت همچنین ترانسفر فرودگاهی و اقامتگاه را ترتیب می دهند.